Bậc cầu thang có tính mặt sàn không? Giải thích kỹ thuật & phong thủy

Khi thiết kế và thi công nhà phố, biệt thự, nhiều gia đình băn khoăn về việc bậc cầu thang có tính mặt sàn không để chuẩn bị hồ sơ pháp lý và chi phí xây dựng. Đây là vấn đề quan trọng ảnh hưởng trực tiếp đến diện tích tính thuế, giấy phép xây dựng và thiết kế tổng thể công trình.

Bậc cầu thang có tính mặt sàn không? Định nghĩa & tiêu chuẩn

Theo quy định xây dựng hiện hành, bậc cầu thang có tính mặt sàn không phụ thuộc vào vị trí và cách thiết kế cụ thể. Hầu hết cầu thang trong nhà đều được tính vào tổng diện tích sàn xây dựng, nhưng vẫn có những ngoại lệ đặc biệt.

Trong thực tế thi công, tôi thường gặp trường hợp chủ nhà chỉ quan tâm đến thiết kế đẹp mà bỏ qua việc tính toán diện tích này. Kết quả là khi làm hồ sơ hoàn công, họ mới phát hiện diện tích thực tế vượt quá giấy phép ban đầu, dẫn đến rắc rối pháp lý và chi phí phát sinh không mong muốn.

Tiêu chuẩn xác định diện tích bậc cầu thang dựa trên mục đích sử dụng và kết cấu thực tế. Cầu thang nằm trong khối nhà chính, có mái che và kết nối trực tiếp giữa các tầng sẽ được tính vào diện tích sàn. Ngược lại, những cầu thang phụ, tạm thời hoặc nằm hoàn toàn bên ngoài công trình có thể không được tính.

Việc xác định chính xác điều này ngay từ giai đoạn thiết kế giúp gia đình tránh được những bất ngờ về chi phí và thủ tục pháp lý về sau. Đặc biệt với nhà phố có diện tích hạn chế, mỗi mét vuông đều quý giá và cần được tối ưu hóa một cách thông minh.

Cách tính diện tích bậc cầu thang cụ thể

Xác định chiều rộng, chiều dài, chiều cao bậc cầu thang

Để tính chính xác diện tích bậc cầu thang, bạn cần nắm rõ các thông số kỹ thuật cơ bản. Chiều rộng mặt bậc (phần chân đặt lên) thường dao động từ 25-30cm tùy theo công năng sử dụng. Với nhà phố 3-4 tầng, kích thước 28cm là phù hợp nhất để đảm bảo thoải mái khi di chuyển.

Chiều dài bậc phụ thuộc vào tổng chiều rộng cầu thang. Tiêu chuẩn thông dụng là 1.1-1.2m cho nhà phố, có thể rộng hơn với biệt thự hoặc công trình lớn. Trong kinh nghiệm thi công, tôi thấy nhiều gia đình muốn tiết kiệm diện tích nên làm cầu thang hẹp 90cm, nhưng sau này sử dụng thực tế thấy bất tiện khi di chuyển đồ đạc.

Chiều cao mỗi bậc dao động 15-18cm để đảm bảo độ dốc hợp lý. Công thức kinh nghiệm là: chiều rộng bậc + 2 lần chiều cao bậc = 62-64cm. Ví dụ bậc rộng 28cm thì cao khoảng 17-18cm sẽ cho cảm giác di chuyển tự nhiên nhất.

Khi đo đạc, bạn cần chú ý đến độ dày của vật liệu hoàn thiện. Gạch ốp, đá granite hay gỗ lót đều làm thay đổi kích thước thực tế so với bản vẽ thiết kế ban đầu.

Công thức tính diện tích mỗi bậc và tổng diện tích

Công thức tính diện tích từng bậc khá đơn giản: Diện tích = chiều dài bậc × chiều rộng bậc. Lưu ý chỉ tính phần mặt nằm ngang, không cần quan tâm đến chiều cao vì ta chỉ tính diện tích mặt bằng.

Tổng diện tích cầu thang được tính bằng cách nhân diện tích một bậc với tổng số bậc từ sàn tầng này lên sàn tầng kế tiếp. Nếu có chiếu nghỉ (площадка), diện tích này cũng được cộng thêm vào tổng số.

Trong thực tế, tôi thường gặp trường hợp gia đình quên tính diện tích gầm cầu thang. Khu vực này nếu có chiều cao trên 1.6m và được sử dụng làm kho chứa hoặc không gian sinh hoạt thì cũng được tính vào diện tích sàn.

Ví dụ cụ thể: cầu thang rộng 1.2m, mỗi bậc sâu 28cm, tổng 15 bậc từ tầng 1 lên tầng 2. Diện tích mỗi bậc = 1.2 × 0.28 = 0.336m². Tổng diện tích bậc thang = 0.336 × 15 = 5.04m².

Phân biệt diện tích bậc có tính sàn và không tính sàn

Bậc cầu thang trong nhà, nằm trong khối kiến trúc chính và có mái che thì chắc chắn được tính vào diện tích sàn. Đây là loại phổ biến nhất trong các công trình nhà ở hiện tại.

Cầu thang ngoài trời, độc lập hoặc dạng tháo lắp thường không được tính vào diện tích chính. Tuy nhiên, nếu cầu thang ngoài trời này có mái che và được sử dụng thường xuyên như một phần không thể thiếu của ngôi nhà thì vẫn có thể được tính.

Chiếu nghỉ là phần đặc biệt cần lưu ý. Hầu hết chiếu nghỉ nằm trong thiết kế khép kín đều được tính như một phần diện tích sàn thông thường. Chỉ có những chiếu nghỉ hoàn toàn mở, nằm ngoài trời mới có khả năng không được tính.

Qua kinh nghiệm làm việc với các cơ quan cấp phép, tôi nhận thấy cách hiểu và áp dụng có thể khác nhau giữa các địa phương. Vì vậy, tốt nhất là hỏi ý kiến cụ thể từ phòng Kiến trúc – Quy hoạch địa phương ngay từ giai đoạn thiết kế.

Trường hợp nào bậc thang không tính vào mặt sàn?

Chiếu nghỉ không tính theo quy định

Chiếu nghỉ hoàn toàn mở, không có mái che và nằm bên ngoài khối nhà chính thường không được tính vào diện tích sàn. Điều này thường áp dụng cho các công trình có thiết kế đặc biệt hoặc cầu thang thoát hiểm.

Trong một dự án biệt thự mà tôi từng thi công, gia đình thiết kế cầu thang xoắn ốc bên ngoài với chiếu nghỉ hình tròn không mái che. Sau khi tham khảo ý kiến cơ quan chức năng, phần chiếu nghỉ này không được tính vào tổng diện tích xây dựng.

Tuy nhiên, nếu chiếu nghỉ có kích thước lớn và thực tế được sử dụng như một không gian sinh hoạt (đặt bàn ghế, trồng cây…) thì có thể sẽ được xem xét tính vào diện tích phụ trợ. Điều này tùy thuộc vào quy định cụ thể của từng địa phương.

Một số trường hợp chiếu nghỉ kỹ thuật chỉ phục vụ mục đích chuyển hướng cầu thang, không có chức năng sử dụng khác, cũng có thể không được tính. Nhưng đây là những trường hợp rất đặc biệt và cần có xác nhận bằng văn bản từ cơ quan có thẩm quyền.

Cầu thang tháo lắp, thang ngoài trời hoặc thiết kế mở

Cầu thang sắt lắp ghép, không gian hoàn toàn thoáng và có thể tháo rời dễ dàng thường không được tính vào diện tích chính. Loại này thường được sử dụng làm lối thoát hiểm hoặc cầu thang phụ.

Cầu thang ngoài trời với kết cấu khung thép mở, không có sàn đặc thường được coi là kết cấu phụ trợ. Tuy nhiên, nếu cầu thang này là lối đi chính và không thể thiếu trong sinh hoạt hàng ngày thì vẫn có thể được tính một phần.

Trong kinh nghiệm thi công nhà phố, tôi gặp nhiều gia đình muốn tận dụng sân thượng bằng cách làm cầu thang sắt bên ngoài. Loại này nếu thiết kế tạm thời, có thể tháo lắp và không ảnh hưởng đến kết cấu chính của ngôi nhà thì thường không tính vào diện tích.

Lưu ý quan trọng là phải thể hiện rõ trong bản vẽ thiết kế và hồ sơ xin phép để tránh hiểu lầm về sau. Một số cơ quan cấp phép yêu cầu có cam kết bằng văn bản về tính chất tạm thời của công trình này.

Lưu ý kỹ thuật – vật liệu & phong thủy

Chọn vật liệu phù hợp cho bậc thang tính sàn hoặc không

Với bậc cầu thang trong nhà được tính vào diện tích sàn, việc chọn vật liệu cần ưu tiên tính thẩm mỹ và độ bền lâu dài. Gỗ tự nhiên tạo cảm giác ấm cúng nhưng cần bảo dưỡng thường xuyên. Đá granite hoặc đá marble có độ bền cao, dễ vệ sinh nhưng chi phí đầu tư lớn hơn.

Gạch granite 60×60 là lựa chọn phổ biến vì cân bằng giữa chi phí và chất lượng. Loại này có nhiều màu sắc, vân đá đa dạng và độ chống trượt tốt. Trong các dự án thi công, tôi thường khuyến khích gia đình chọn gạch có bề mặt nhám nhẹ để tăng độ an toàn.

Đối với cầu thang ngoài trời không tính diện tích sàn, ưu tiên chọn vật liệu chống thấm và chịu được tác động thời tiết. Thép không gỉ, nhôm định hình hoặc sắt mạ kẽm là những lựa chọn hợp lý. Chi phí thấp hơn nhưng vẫn đảm bảo độ bền và an toàn sử dụng.

Lưu ý đặc biệt với vật liệu hoàn thiện là độ dày sẽ ảnh hưởng đến chiều cao thực tế của từng bậc. Cần tính toán kỹ ngay từ giai đoạn đổ bê tông thô để tránh tình trạng bậc đầu và bậc cuối có chiều cao khác biệt.

Phong thủy liên quan khi chia số bậc, chu kỳ sinh‑lão‑bệnh‑tử, chiếu nghỉ

Theo quan niệm phong thủy truyền thống, cầu thang được xem như “xương sống” kết nối các tầng và ảnh hưởng đến vận khí của cả ngôi nhà. Việc tính toán số bậc cần tuân theo quy tắc Sinh-Lão-Bệnh-Tử để mang lại may mắn cho gia đình.

Cách tính đơn giản: đếm tổng số bậc từ sàn tầng này đến sàn tầng trên, sau đó chia cho 4. Số dư 1 là Sinh (tốt), số dư 2 là Lão (bình thường), số dư 3 là Bệnh (xấu), chia hết là Tử (rất xấu). Nên thiết kế để kết thúc ở bậc Sinh hoặc ít nhất là Lão.

Trong thực tế thiết kế, việc điều chỉnh số bậc có thể thực hiện bằng cách thay đổi chiều cao từng bậc trong phạm vi cho phép (15-18cm) hoặc điều chỉnh chiều cao sàn hoàn thiện. Tôi thường tính toán yếu tố này ngay từ giai đoạn thiết kế để tránh phải sửa đổi khi đã thi công xong.

Vị trí chiếu nghỉ cũng cần lưu ý không nên đặt đối diện cửa chính hoặc cửa phòng ngủ master. Diện tích chiếu nghỉ nên đủ rộng để tạo cảm giác thoải mái, thường ít nhất bằng 1.5 lần chiều rộng cầu thang.

Tránh thiết kế cầu thang thẳng từ cửa chính lên tầng trên vì theo phong thủy, điều này khiến tài lộc dễ thoát ra ngoài. Nên có ít nhất một khúc cua hoặc chiếu nghỉ để “giữ khí”.

Kết luận

Bậc cầu thang có tính mặt sàn không phụ thuộc vào nhiều yếu tố như vị trí, kết cấu và mục đích sử dụng. Việc xác định chính xác ngay từ giai đoạn thiết kế giúp tránh rắc rối pháp lý và tối ưu chi phí xây dựng. IGCONS với 10 năm kinh nghiệm thi công trọn gói sẽ tư vấn chi tiết và hỗ trợ hoàn thiện mọi thủ tục liên quan đến dự án nhà của bạn.